Ratio en gevoel

Is er een interpretatie mogelijk van de evolutie waarbij er een verbinding tussen ratio en gevoel, dus ook balans bij een levensbeschouwing mogelijk is?

Gevoel en ratio beide zouden invloed op iemands levenshouding moeten hebben. Bij een hernieuwde persoonlijke zoektocht werd, wat betreft de ratio, “doelgerichtheid” een belangrijk begrip voor de initiatiefnemer van deze site. Het hielp hem om gevoel en ratio, twee  schijnbaar losstaande “werelden”, in balans te brengen en dus meer in balans en vrijer (met minder blokkades) te kunnen leven.

Als intermezzo over een juiste balans, een citaat uit “Een vorm van beschaving” reviews van Klaas van Egmond: “Het wezen van de menselijke aard ligt blijkbaar in het evenwicht tussen het fysieke en het geestelijke, tussen het eigen ego en ‘de anderen’. Als dat (dynamische) evenwicht verloren gaat, dan gaat ook de menselijke waardigheid verloren. Van beschaving en duurzame ontwikkeling is alleen sprake zolang het evenwicht tussen de wezenlijk menselijke waardeoriëntaties behouden blijft.”

En om het menselijk streven naar een “balans” nog eens op een andere wijze te benaderen verwijs ik naar Joke Hermsen, uit een interview in Filosofie september 2024: ” Zo’n tweeënhalf jaar werkt Hermsen nu aan het boek “Onder een andere hemel”, maar hoe ze het moet omschrijven blijft lastig. ‘Het is een literair essay, maar ook deels een intellectuele autobiografie en een reisverslag. De beste omschrijving lijkt me toch: een filosofische memoir.’ Waarom we graag thuis zijn, maar tegelijkertijd het avontuur altijd lonkt. “We zijn dubbelzinnige wezens. We willen ergens wonen en we willen weer vertrekken. Ons leven speelt zich af tussen heimwee naar het vertrouwde en een verlangen naar het onbekende. Dat ambivalente verlangen naar zowel geborgenheid als eropuit gaan kent Hermsen al van jongs af aan, waardoor dit boek haar persoonlijkste publicatie wordt……………..Maar we kunnen ons van die eerste duizend dagen niets meer herinneren. Het is een tijd waarvan we wel een vermoeden hebben, en die we soms in een geur, een uitzicht of een melodie herkennen, maar woorden eraan geven kunnen we niet. In die zin dragen we allemaal een verlaten huis met ons mee. Het is een van de eerste bronnen van onze heimwee, en ook van het verteverlangen. Je wilt thuiskomen op de onbemiddelde wijze van een jong kind, en zoekt dat in de verte, die net zo onbereikbaar is als je herinneringen.’”  einde citaten. Wij zijn dubbelzinnige wezens en dat zoeken van een balans tussen hoe we bijvoorbeeld als kind “geprogrameerd zijn (of ons hebben laten programmeren, immers we weten niet goed waar we vandaan komen en waar we heen gaan). Die balans (en dat zijn er meerdere), in dit geval tussen thuis zijn of thuis komen…en … avonturen die lonken, dat zoeken naar het bereiken van ook die balans is een stevige ontdekkingsreis.

Deze site tracht ondermeer mensen die een Alfa en Omega erkennen een handvat te geven om hun levensbeschouwing ook rationeel, wat betreft de evolutie in verbinding te brengen met hun gevoel. Dus dat er een verbinding tussen hun ratio en gevoel bij hun levensbeschouwing mogelijk is.

Wittgenstein I wordt vaak aangehaald om wetenschap (inclusief filosofie) en levensbeschouwing als twee volledig gescheiden grootheden te zien. Dat lijkt terecht. Maar mijns inziens (en ook bij Wittgenstein II?) is het onterecht om beide uiteindelijk als totaal losstaand te blijven zien. Als metafoor om dit toe te lichten:

Een mens is pas compleet als er een goede verbinding en een juiste balans is tussen ratio en emotie. Zo is mijns inziens een levensbeschouwing ook pas “compleet te noemen” als er hierbij minimaal ook een verbinding is (en een juiste balans) is tussen ratio en emotie.

Daarnaast worden levensbeschouwingen, die een Schepper van het universum erkennen, op basis van de Neo Darwinistische evolutie theorie vaak als “niet meer van deze tijd” genoemd, omdat ze volgens die theorie niet rationeel verklaarbaar zou zijn. Naast een kritische beschouwing van die Neo Darwinistische theorie wordt in deze site ook gewezen op een meer aannemelijk evolutie alternatief.

Waarom gaan velen toch mee in wat (enkele) wetenschappers zeggen te hebben ontdekt? Waarom denken velen van ons dat de ratio het altijd bij het rechte eind heeft? Ook als ons gevoel, hart iets anders zegt? Als iedere (in een bepaalde periode) aanvaarde theorie 100 % juist zou blijken, is er dan nog wel wat te ondekken voor de komende generaties? Of is het zoals Schopenhauer ooit schreef aan Darwin: “Onze taak is niet: zien wat nog niemand ooit heeft gezien, maar: denken wat niemand ooit heeft gedacht, over dingen die iedereen ziet” Het universum is er al, wij mogen ontdekken wat er allemaal in zit.

Bij het bespreken van een balans van ratio en gevoel (en hoe zit dat met ons brein die zelf denkt?) kan een altijd weer actueel vraagstuk van de vrije wil ook aan de orde komen: Hebben wij als mens een vrije wil. (punt) Of hebben wij als mens een vrije wil (en bijvoorbeeld mogelijkheden om ontdekkingen om te zetten in technologie) gekregen binnen zekere kaders of binnen een zekere ontwikkeling / evolutie? Zie ook het aparte tapblad

Persoonlijk: Toen deze site omstreeks 2013 werd opgericht werd er, ook door zeer vele wetenschappers, alleen gedacht vanuit de ratio. Ook in wetenschappelijk kring was je anders (bij een “niet weten” of meer holistisch denken) een softie. En dat willen we zeker niet zijn!! Dan staan we apart en mogen niet echt meedoen en meedenken.
In de laatste paar jaar (2024) erkennen steeds meer wetenschappers het volgende, in Trouw van 14 juni 2024 als volgt door Joost Vervoort verwoord; citaat: “In zekere zin vormt mysterie de kern van wetenschap, want wetenschap begint bij verwondering en draagt een diepe mystiek in zich. Als wetenschapper laat ik me daar graag door leiden, in plaats van muren op te trekken tussen mijzelf en dat wat ik niet kan weten. Het houdt de wereld voor ons open en het laat mij zien dat alles en iedereen van grote waarde is. Die wetenschap erkent dat nieuwe verbeeldingskracht begint bij niet weten.” Einde citaat.
Joost Vervoort is universitair hoofddocent aan het Copernicusinstituut voor duurzame ontwikkeling aan de Universiteit Utrecht. Hij heeft een lange internationale geschiedenis in het werken met scenario’s voor een duurzame toekomst. Bron: Trouw, Roek Lips, 14 juni 2024.

Als intermezzo: Wellicht was de site doelgerichtheid.nl niet eens tot stand gekomen indien er destijds ook wat meer ruimte was voor mensen die niet alleen de “Ratio” als uitgangspunt namen; Er was destijds bijna geen ruimte voor mensen die meer dan de ratio als legitieme “input” in hun denken en (niet) weten erkenden;
Laat dit (gewijzigd denken) ook zien dat er een ontwikkeling van de mensheid gaande is?
En dat er, ook wetenschappelijk aannemelijk, wel “ontwikkelingen in een bepaalde richting” zijn te ontdekken; een ontdekken op een rationeel verantwoorde wijze zonder dogma’s vooraf, zoals Arie Bos laat zien; zie het tabblad “Evolutie”

Doelgerichtheid impliceert, volgens de redactie, ook dat het universum niet doellos verder gaat, maar op weg is. Zouden christenen, mede door de soms negatieve lading die in de voorgaande eeuwen aan die naam is gegeven, zich niet beter “de mensen van de weg” kunnen gaan noemen, zoals zij dat bijna 2000 jaar geleden deden?

Doelgerichtheid impliceert mijns inziens (ook) een Alfa en Omega van het universum. Voor mij persoonlijk betekent dat ondermeer dat ik deze Alfa en Omega erken: Dat ik een balans tussen “mijn vrije wil” en de Schepper moet zien te vinden en te houden. Net zo als er binnen een mens een balans tussen (hoofd (ratio /verstand) en het hart (gevoel) gewenst is. Zie verder tabblad “Persoonlijk”